BAKI QIRĞINLARINA İLK HAY VERƏN DAĞISTANLILAR VƏ ÇEÇENLƏR OLUB

Azərbaycanlı milyonçu Z. Tağıyev, M. Nağıyev, S. Əsdullayev bütün müsəlmanlara teleqramlar göndərdi: «Müsəlman qardaşlar! Ermənilər müsəlmanları qırırlar! Bolşeviklər daşnaklarla birləşdilər! Müsəlman qardaşlarınızı qurtarın!»

Dağıstanda Dağıstan Milli Komitəsinin iclası keçirilib, teleqramı oxuyan Daniyal Apaşev həmin iclasa başçılıq edirdi. Dağıstan və Şimali Qafqaz İmamı N. Qotsinski bəyan etdi: «Biz azərbaycanlıların problemlərini Bazalayın polad qılıncıyla həll edəcəyik».

Erməni Milli Şurasına ünvanladığı məktubda N. Qotsinski erməniləri şiddətlə təhdid etmişdi: «Mən Bakıya ilk səfərimdən sonra, günahsız qadınları və uşaqları öldürənlərin, bolşeviklər və ya daşnaklar olmasını öyrənsək, onlara veriləcək müvafiq cəza çox qəddar olacaq …

Siz Qafqazda uzun müddətdir bilməliydiniz ki, gələcəkdə yalnız müsəlmanlarla yaşamaq məcburiyyətində olacaqsınız «.

Dağıstan Regional İcra Komitəsinin və Dağıstan Milli Komitəsinin qərarına əsasən, Azərbaycana yardım göndərildi. General M. Xəlilovun verdiyi məlumata görə, bolşeviklərə qarşı mübarizədə Azərbaycana kömək etmək və bunun üçün 5 min nəfər göndərmək lazımdır. Dağıstanın müxtəlif mövqeli qüvvələri azərbaycanlı qardaşlarını dəstəkləmək işində eyni mövqedən ıxış etdilər.

İmam Nəcməddin Qotsinski, knyazlar Tarkovski və Kaplanov mart ayının sonunda Xasavyurtda, din qardaşlarına kömək məqsədiylə və Bakıya getmək məsələsini müzakirə etmək üçün kənd ictimaiyyətinin nümayəndələrini bir qurultayda topladılar. Qotsinski çıxışında Dağıstanda «Bolşeviklərin sonuna çıxdıqlarını, Xasavyurtda da onlara qarşı bir şey etməsi lazım olduğunu ifadə etdi, amma indi Bakıda müsəlmanları xilas etməyə tələsdiyimiz üçün buna heç vaxtımız yoxdur … Və biz orada Allah və Şəriət düşmənlərini yox edib, buraya qayıdarıq.»

Azərbaycana gedən Qotsinskinin yaratdığı dəstələrə cənublu Kumıklar, Tabasaranlar və Ləzgilər qatılıblar. Qotsinskinin müridləri isə şimaldan azərbaycanlıların köməyinə tələsdilər.

Qotsinskinin dəstələri Bakıdan 10 km məsafədə yerləşən Xırdalan stansiyasında döyüş mövqelərini ələ keçirdilər. Buradan şəhər xaricinə hərəkət etmək məcburiyyətində qalan yerli Müsəlman polkunun hissələri iştirak etdi. Dağıstan döyüşçülərinin təxminən 1500 nəfərlik və 1000 nəfərlik iki könüllü polkuna polkovnik M. Cəfərov (Çeçenistanın gələcək qubernatoru və Dağıstan süvari alayının komandiri) və D. Musayev rəhbərlik edirdilər.

Aprelin 7-də A. Çaparidze başçılıq etdiyi nümayəndə heyəti Dağıstan milli qüvvələrinin komandanlığının qərargahına gəldilər. Bakı müsəlmanları adından Bakının Bolşevik hökumətini tanımaq üçün Dağıstanlılara müraciət etdilər. Bu missiya heç nəyə müvəffəq olmadı. 1918-ci il aprelin 7-də Bakının inqilabi müdafiə komitəsinin sözlərinə görə, saat 12-də Dağıstan dəstələri İcra Komitəsinin zirehli avtomobilinə atəş açdılar. Qotsinski at və atəş dəstələri Biləcəri və Bakı istiqamətində hücuma keçdi. 7-8 aprel tarixlərində Xırdalan stansiyasında təkcə qılınc və xəncərlə silahlanmış Qotsinski dəstələri ilə bolşeviklər arasında ağır döyüşlər baş verdi.

10 aprel 1918-ci ildə Qotsinski dəstələri Dərbəndə geri çəkilməli oldular.

Lakin sentyabrın 2-də (15), 1918-ci ildə Azərbaycanın paytaxtı Türk Qafqaz İslam Ordusu və Azərbaycan hərbi birləşmələri tərəfindən azad olunmuşdur. Azərbaycan hökuməti Bakıya köçdü.

Azərbaycan xalqı üçün çətin günlərdə dağ xalqlarının nümayəndələri müsəlman qardaşlarını xilas etmək üçün gəldilər. Onlar yaxşı silahlanmış bolşeviklərə və daşnaqlara qarşı çıxa bilməsələr də, çox səmərəli və mənəvi kömək göstərdilər.(Fedai.az)