Dünyanın texnoloji gələcəyini müəyyən edən 7 ad

Çətin kimsə düşünsün ki, dünya öz-özünə dəyişir. Əksəriyyət haqlı olaraq əmindir ki, dəyişikliklərin arxasında böyük şirkətlər və ya hüquqi şəxslər durur. Öz istedadı, çalışqanlığı və müstəsna bacarıqları ilə bizi gələcəyə doğru aparan ayrı-ayrı şəxslərin rolu isə bir qayda olaraq, nəzərə alınmır. Dünyanın hara getdiyini soruşmayın, o, bu insanların bizi aparacağı yerə yuvarlanır. Bu gün onların ağlasığmaz layihələri haqqında danışacağıq.

İlon Mask — Bəşəriyyəti Marsa daşıyacaq «günəş» avtomobilləri və SpaceX

Kimin kimin, özü də Ilon Maskın, əlbəttə ki təqdimatına ehtiyac yoxdur. Bu yaxınıarda onun adı məşhur aktyorlarla qalmaqallarda da hallanır. Belə ki, Hollivud aktyoru Conni Dep boşandığı xanımı Amber Heard-ın onunla evli olduğu vaxtda İlon Mask və model Kara Delevigne ilə qrup seks yaşadığı görüntüləri məhkəməyə təqdim edib. Yəqin ki, Maskın başı buna görə çox ağrıyacaq və ictimai nüfuzuna zərər gələcək. Amma o gələcəyə fokuslanan adamdır. Keçmişdə olanları heç vaxt özünə maneə hesab etmir. Mask, gələcək və yeniliklərlə əlaqəli hər şeyin əsas pionerlərindən biridir. Onun haqqında deyilənlərin hamısına yeni bir şey əlavə etmək çətindir, amma yenə də çalışacağıq. Beləliklə, İlon Mask «Tesla Motors» şirkətinin rəhbəri, bütün tanınmış «Tesla» elektrikli avtomobillərini istehsal edən şirkət, həm də dünyada şarj stansiyalarının infrastrukturunun yaradıcısıdır. «SolarCity» törəmə şirkətinin də səhmdarı olaraq Mask artıq Şimali Amerikada, Avropada və indi Rusiyada, eləcə də Çin, Yaponiya və Avstraliyada günəş enerjisinin səmərəli istismarını həyata keçirir.

İndi həm elektrik malları, həm müxtəlif növ akkumulyatorlar, həm də şarj üçün günəş batareyaları bu şirkətin məhsulları kimi istehsal olunur. Beləliklə, Mask günəş enerjisi ilə hərəkət enerjisini bir araya gətirmişdir. Onun bu ideyaları həyata keçirilsə, gələcəkdə nəqliyyat vasitələrinin böyük əksəriyyəti günəş enerjisi hesabına hərəkət edəcək. Əgər Mask «Supercharger» yanacaqdoldurma stansiyalarında pulsuz şarj verməkdən imtina etməsə və bu təcrübə digər elektrik avtomobil istehsalçıları tərəfindən də rəğbətlə qarşılansa, (məsələn, internet provayderləri onun «Starlink» — Yer kürəsi üçün pulsuz internet layihəsinə qısqanclıqla yanaşır) gələcəkdə bu layihə dünyaya şəxsi elektrikli avtomobilləri üçün pulsuz «yanacaqdoldurma məntəqələri» vəd edir.

Mars planeti də onun gələcək layihələri arasındandır. Onun bəyan etdiyi məqsəd bəşəriyyətin şaxələnməsidir. Mars müstəmləkəçiliyi bəşəriyyəti gələcək təbii və bioloji fəlakətlərdən qorumaq üçün etibarlı bir yoldur. Maska görə, Yer üzündə qlobal fəlakət zamanı Qırmızı planetdə koloniya təsis etmək insanlığın sağ qalmasına kömək edəcəkdir. Ən pis ssenari ilə Yerlilər həlak olsalar belə, bəşəriyyətin Mars hissəsi sağ qalacaq. «SpaceX» kimi tanınan «Space Exploration Technologies Corporation»-nun «Falcon» raketləri və «Dragon» kosmik gəmiləri də bu məqsədlərə nail olmaq üçün atılan addımlardandır.

Brogan Bembrogan və Şervin Pişəvar — Gələcəyin İpək Yolu

Keçmiş “SpaceX” mühəndisi Brogan Bembrogan və İran mənşəli müəssisə investoru Şervin Pişəvar məsafələri və vaxtını azaltmaq üçün birləşməyi qərara aldılar. Əvvəllər «Hyperloop Technologies» adını daşıyan Hyperloop One şirkəti tərəfindən yaradılmış, İlon Mask tərəfindən təklif olunan vakuum qatarı layihəsinin həyata keçirilməsi ilə məşğul olmuşdur.

Texnologiyanın mahiyyəti ilk baxışdan sadədir. Sərnişin və ya yük dolu kapsulları borularda vakuum köməyilə hərəkət etdirmək. Hava müqavimətinin olmaması onları əhəmiyyətli sürətlə – saatda 480-dan 1220-dək kilometrədək sürətləndirməyə imkan verir. Əgər mühəndislər bu ideyanı həyata keçirə bilsələr (buna isə şübhə etməyə dəyməz, məsələ yalnız vaxtdadır), onda Yer üzündə yeni kütləvi nəqliyyat növü — beşinci növ nəqliyyat yaranacaq. Bu isə klassik nəqliyyat dördlüyünün – avtomobil, hava, su və dəmiryol nəqliyyatının rəqibi olmaq deməkdir. İndiyə qədər layihə inkişaf və test mərhələsindədir. Bu ilin may ayında «Falcon-1» raketinin ikinci pilləsinin “SpaceX” mühərriki üçün nəzərdə tutulmuş və “Dragon” kosmik gəmisinin istilik qorunması mərhələsi üzərində işləyən Brogan Bembroqan ilk sınaqlardan sonra, şirkətin ilin sonuna qədər qapalı sınaq izi quracağını söyləmişdir.

Bu ilin iyununda isə onun tərəfdaşı, Uber-ə uğurla yatırım edən Şervin Pişəvar “Hyperloop” texnologiyası əsasında Yeni İpək Yolu tikmək istədiyini bildirib. Onun ideyasının reallaşması Çindən Avropaya yükləri cəmi bir gündə çatdırmağa imkan verəcək. Peşavar hesab edir ki, “Hyperloop” layihəsi hərəkətlərə sərf edilən vaxtı təsəvvürəgəlməz drəcədə azaldacaq ki, bu da ticarətdə yeni eranın başlanğıcı deməkdir.

Jeff Bezos – kosmik otellər şəbəkəsi

“Forbes” jurnalının versiyasına görə keçən ilin ən müvəffəqiyyətli adamı Jeff Bezos olmuşdur. “Time” jurnalının versiyasına görə o 1999-cu ildə «İlin adamı», dünyanın aparıcı online mağazasının təsisçisi Amazon.com-un sahibi kimi milyarderlər siyahısında beşinci yeri tutmuşdur. Milyarder Ceff Bezos 1994-cü ildə yaratdığı və dünyanın ən böyük və ən dolğun çayının — Amazonun şərəfinə onlayn mağaza adını verdi Amazon.com əvvəlcə yalnız kitablar satıldı, amma bu gün burada hər şey görmək olar. Bu gün də Amazon ABŞ – da ən böyük internet riteyleridir və şəbəkədə mal və xidmət satanlar arasında dünyanın ən iri şirkətidir. Amazon həm də sənayenin lideridir. İnternet mağazaları artıq Amerika şəhərlərinin görünüşünü dəyişdirir. ABŞ-da ticarət mərkəzlərinin açılmasını dayandırır. İnsanlar artıq onlayn mağazalardan alış-veriş etməyə üstünlük verirlər. Adi mağazalara və ticarət mollarının payı azalır. Onların bir çoxu bağlanır. Əvəzində bu yeri restoranlar və istirahət mərkəzləri tutur.

Bezosun digər ehtirası kosmosdur. Onun başqa bir detalı “Blue Origin” aerokosmik şirkətidir. Bu ilin aprel ayında “Blue Origin” artıq üçüncü dəfədir ki, kosmosa iki dəfə olan bir raket buraxdı. Düzdür, hələlik Bezosun “Yeni Shepard” gəmiləri yalnız suborbital uçuşlar üçün nəzərdə tutulmuşdur. Raket troposfer üzərinə çata və yumşaq manevrlə idarə olunan enməni yerinə yetirərək geri qayıda bilir. Kosmik turizm üçün də bu kifayətdir.

Robert Bigelou- Kosmosda səhər yeməyi

Kosmik turizm bu gün yalnız bir yuxudur, lakin gec-tez on beş dəqiqəlik müddətində səyahət kosmik turistlər üçün yaxın gələcəkdə artıq əlçatan olacaq. Kosmik məkanın bütün əzəmətini hiss etmək və kənardan planetə heyran olmaq üçün ən azı bir neçə gün orbitdə dayanmaq lazımdır. Beləliklə, tanış olun: Robert Biqelou — bütün dünyada mehmanxanaların sahibi (“Budget Suites of America” otellər şəbəkəsi ona məxsusdur), indi də kosmosda kiçik orbital «Daşınmaz əmlak»ın sahibidir.

Gələcəkdə şirkət öz kommersiya kosmik stansiyasının yaradılmasını planlaşdırır. Stansiyanın modullarını kosmosa çıxarmaq üçün yeddi raket lazımdır və burada böyük “Aerospace” və onun “Dragon” gəmiləri ilə “Spacex” üzərindən əməkdaşlıq nəzərdə tutulur. Beləliklə, Robert Bigelou-un son məqsədi kosmosda bir otel şəbəkəsi yaratmaqdır.

İn Keymen və Şeyn Çen — sürətin yeni ixtirası

Xeyr, bu ikisi birlikdə işləmir. Lakin onların hər birinin ayrı-ayrılıqda gördüyü işlər şəxsi nəqliyyat vasitələrinin gələcəyini yaxınlaşdırır. Yox, onlar uçan avtomobillərlə, sürətli qatarlarla və ya teleportasiya vasitələri ilə də məşğul olmurlar. Onların nəqliyyatları daha prosaikdir. Keymen öz ixtirasını şap-şaplar və velosiped arasında bir şey kimi səciyyələndirdi. Söhbət fərdi elektrik nəqliyyatından gedir.

O, seqveyin ixtiraçıdır. Bu, bir nəfər üçün nəqliyyat vasitəsi, sürücünün hər iki tərəfində yerləşən iki təkərli və dönmələri müvazinətləı dinamik həyata keçirildiyi sükansız platforma deməkdir. Əvvəl yaradılmış bütün vasitələrdən fərqi ondan ibarətdir ki, bu, özünü balanslaşdıran nəqliyyat vasitəsidir və əlbəttə ki, seqvey batareyalarla işləyir. Onun yaradılmasına amerikalı ixtiraçısı təxminən 10 il vaxt sərf edib. Amma Çin Keymeni rəqiblərini idarə edə bilmədi. Müvəffəqiyyətsiz Patent mübahisələrindən sonra, şirkət “Segvay Inc” rəqiblərindən birinə – Çinli “Ninebot Inc tərəfindən satın alındı.Bu, “Xiaomi”yə məxsusdur. Lakin belə birləşmə fayda gətirdi. Bu yaxınlarda şirkət kosmosda hərəkət edə biləcək ilk robotunu təqdim etdi.

Bizim küçələrdə seqveylərdən başqa daha az rast gəlinən nəqliyyat vasitələri də var – girobordlar (hoverboard da var) və monokoleslər. Onların ixtiraçısı “Inventist” şirkətinin rəhbəri Çin mənşəli amerikalı Şeyn Çendir. İxtiraçının sözlərinə görə, bu cür qurğuların bir milyard ədədi artıq istehsal edilmişdir. Doğrudur, o, bundan heç nə almır. Patent sahibi olması ona hoverboard istehsal edən minlərlə çinli sahibkar ilə mübarizədə kömək etməmişdir. Yaxın gələcəkdə bu qurğular velosipedlərlə, hətta avtomobillərlə rəqabət aparacaq.