Hərb tariximizdən bir dərs
13 yanvar 1813-cü ildə Rusiya imperiyası əsgərlərinin Talış xanlığının paytaxtı Lənkəran şəhərini ələ keçirməsi. Bu hərbi münaqişə qəddarlığına və amansızlığına görə fərqlənir. Ərazinin top atəşənə tutulduğu beş günlük mühasirədən sonra ruslar Qacar qoşunlarının üstünlüyünə baxmayaraq qalaya hücum etdilər. Sərkərdələrin və əsgərlərin əksəriyyətinin öldürüldüyü mühasirədə ağır itkilərə məruz qalsalar da, ruslar qalanı alaraq Lənkəranı işğal etdilər. Qala ələ keçirildikdən sonra Qacar ordusunun bütün əsgərləri rus ordusu tərəfindən qətlə yetirildi və ruslar heç kimi əsir götürmədilər. 1804-cü ildə başlayan Rusiya-İran müharibəsi zamanı ingilislər Lənkəranda güclü bir qala tikdilər. Qalanın inşasını gözü ilə görən şəxslərin sözlərinə görə «qala yüksək daş divarları və iti müdafiə nöqtələri ilə güclü təəssürat yaradırdı». Bundan əlavə, qala dərin xəndəklər ilə əhatə olunmuşdu. Lənkəran qalası Xəzər dənizindən bir o qədər də uzaqda yerləşməyən Lənkəran çayının sol sahilində yaxınlığındakı bataqlıqlarda qabarıq dördbucaqlı formasında inşa edilmişdir. Cənub-şərq hissəsinin uzunluğu təxminən 130 metr idi. Şimal-şərq tərəfinin uzunluğu 80 metrədək uzanan çoxbucaqlı şəklində tikilmişdir. Cənub-şərq (çay boyunca və Xəzər dənizinə doğru) və şimal-qərb tərəfi hər biri 100 metr uzunluğundaydı.
Bundan başqa, hər bir küncdə bürclər yerləşdirilmişdir. Ən çox qala bürcləri şimal-şərq tərəfdə yerləşirdi. Qalanın qarşısındakı xəndəyin dərinliyi 4 metr, eni isə 10 metr idi.
Sadiq xanın qarnizona bu göstərişləri verir:
Bütün komandirlərə və əsgərlərə bütün təhlükələrə məhəl qoymadan qalanı həyatımıza qəsd edərək işğal etmək niyyətində olan kafir düşmənə qarşı vuruşmaq üçün öz mövqelərində olmağı əmr edirəm. Vətənini dərindən sevənlər, qalanı öz əlimizdə saxlamaq üçün bütün vasitələrdən istifadə edərək ölənə qədər qətiyyətlə və inadkarlıqla müqavimət göstərməliyik və mübarizə aparmalıyıq və vətənimizin qurtuluşu üçün özümüzü qurban verə biləcəyimizi oğrulara göstərməliyik. Müqavimət göstərən hər kəsin diqqətinə, düşmən quduz canavar kimi qalaya dırmaşacaq. Silahlardan düzgün istifadə etməyi bacaran əsgərlər istehkamlarda dayansın. Bir sözlə, heç kəsə qarşı mərhəmət göstərməyəcək və qadınlar və uşaqlar da daxil olmaqla qarşılarına çıxacaq hər kəsi qətl edəcək düşmənə təslim olmaqdansa ölənə qədər cəsarətlə müqavimət göstərmək lazımdır və buna görə də, «qütb ayıları» tərəfindən hissələrə parçalanmaqdansa ana yurdum Azərbaycanda ölənə kimi cəsarətlə vuruşaraq müdafiə etmək və şərəfli ölümə nail olmaq daha yaxşıdır. — Mir Mustafa xan Talışın qərargahından
P.S. Məncə bu göstəriş hər şeyi tam acıqlığı ilə insanlarımıza aydınlatdı. UNUTMAYIN, RUS AYISINDAN DOST, ERMƏNİ DIĞASINDAN QONŞU OLMAZ!
Mübariz Hüseynov
AVMVİB-nin Neftçala rayon şöbəsinin sədri
